ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ...
Σπύρος Ι. Μαντάς
ΓΕΦΥΡΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ
----ΥΣΤΕΡΟΙ ΜΑΪΣΤΟΡΕΣ - ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΑ - ΤΟΥ ΓΙΟΦΥΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ----
Α΄ ΤΟΜΟΣ:
ΥΣΤΕΡΟΙ ΜΑΪΣΤΟΡΕΣ ...από την ιστορία στο παραμύθι
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΑΠΟ ΑΝΑΝΤΙ
I. ΠΕΤΡΑΔΕΣ - Βίος και πολιτεία
• Ισνάφια και Μπουλούκια - Η αρχή ; • Οι Παρέες των Πετράδων • Πατρίδες του …“φευγιού” • Ντοκουμέντα πατρίδας - η περίπτωση της Ανασελίτσας • Αναχώρηση - Ξεχωρισμός στα κλαψόδεντρα • Η φορεσιά των μαστόρων • Στο ταξίδι - “από λαβενο αφερο το χαρτζι” • Τα μαστορόπουλα -μάθηση και ιεραρχία • Σύνεργα και εργαλεία • Χτίζοντας τον Κόσμο - Οι καλφάδες της Πόλης • Χτίζοντας τον Κόσμο - Δρομολόγια δουλειάς • Από τα θεμελιάτικα στα μαντηλώματα • Ο λόγος τιμής - τα συμφωνητικά • Κουδαρίτκα - η μυστική τους γλώσσα • Πέτρο Κορτσάρι - ο πρωτομάστορας του Αλή πασά • Αυτές που περιμέναν, δουλεύαν και γερνούσανε • Ταξίδι στην Περσία - το τέλος • (Δια)Μαρτυρίες της πέτρας • Οι πρώτες αναφορές -αναγνωρίσεις μαστόρων
II. ΓΕΦΥΡΑΔΕΣ - Οι ποιητές των τόξων
• Το χτίσαν ο Ζιούνης κι οι γυναίκες • Ο θρύλος τού Κωσταντώνη, που συνεχίζεται • Η τέχνη του Σταυρομάστορα και η μοίρα του • Ο Κώστας ο Τζουμάκας το …κλείδωσε • Εγώ έφτιαξα τα καλούπια στο γιοφύρι • Εν Μαέρη …1910 • Ο “αρχιτέκτων” της Πυρσόγιαννης • Το στοίχειωμα της πονηριάς • Παθαίνανε.., μαθαίνανε • Του μαστρο-Μπέκα το δίκιο • Ψάχνοντας τον Φώτη …Βράνιστα • Ο …Βράγγας, με τ’ όνομα • Ο γεφυράς της Πολιτσάς • Όταν βγάζαμε τα καλούπια εγώ δε φοβόμουνα • Γεφυρώνοντας στην Αφρική • Γεφυρώνοντας στην Περσία • Γεφυρώνοντας στην Σιβηρία • Οι Κυρκαίοι από τη Γκούρα, οι …“Μαΐστορες” • Θυμάμαι που ’φτιαξε το γιοφύρι ο πατέρας μου • Ο Χρήστος Σιόντης που γεφύρωσε το χάος • “Άγια” η δουλειά, Φρόντζος ο …Θεός • Οι Ντουτσκιώτες, ο μαστορο-Γούλας και το γεφύρι τους • Είμαστε Βαζούκηδες εμείς • Τα ’χτιζε μ’ ασβέστη, τα κράταε η τέχνη • Μαστορόπλα σε γεφύρια • Η κουβέντα, για τον Νίκο τον Βλάχα • Οι άλλοι μαστόροι τον λέγανε …γλύπτη • Είναι καλοδουλεμένο το γεφύρι! Ε, ρε, παλιά χρόνια!
III. ΜΕ ΛΕΝΕ… - Μονόλογοι μνήμης.
• Πασχάλης Ζιούνης: Ήτουνε τότε τα μπουλούκια • Σπύρος Βαζούκης: Όλοι στο χωριό μαστόροι ήταν • Γιώργος Χριστοδούλου: Ήταν φτώχεια τότες και γένονταν μαστόροι • Φώτης Πάνος: Ήταν ο παππούς μου μπουλουκτσής • Επαμεινώντας Κατσιγιάννης, Σωτήρης Καλύβας: Μεροδούλι, μεροφάι ήταν • Σπύρος Γιαννάκης: Κουμάντο; εγώ! Τριάντα τρία χρόνια αρχιμάστορας • Κώστας Τζιόγκας: Από την Ήπειρο ήρθαμε! Αλλά τη Ρουμανία την είχαμε δικιά μας • Νίκος Γεωργάκης: Ο παππούς μου; Είχε κάνει το καμπαναριό στη Φιλιππιάδα • Αντρέας Λάμπρος: Παιδαρέλια ήμασταν, άμμο κουβαλούσαμαν • Σταύρος Καραμπελιάς: Ήταν πείνα, τι να κάνουμε; • Παναγιώτης Κόλικας: Στο Λέχοβο δεν ήξεραν άλλη δουλειά • Γρηγόρης Δούκας: Μαστοροπαίδια! Α ρε, πάρ’ αυτό το λιθάρ’ και βάλτ’ απάν’ • Κώστας Παπαϊωάννου: Η πέτρα δεν έχει ποτέ σωσμούς! Δε τελειώνεις εύκολα • Παύλος Σαμαράς, Απόστολος Κοταδήμας, Απόστολος Χαρισιάδης: Όλο μαστοριά ήταν εδώ. Ποιόν να πεις τώρα καλύτερο; • Βαγγέλης Χριστογιάννης, Χαρίλαος Γούλας: Το χωριό είχε το 90% μαστόρους, χτιστάδες • Αντώνης Αναγνώστου, Γιώργος Παπαβασιλείου, Χρήστος Γάλλος: Ήταν Πετράδες οι Νεστραμίτες από πολύ παλιά, επί Τουρκίας
IV. ΜΑΣΤΟΡΟΓΕΝΙΕΣ - Πάππου προς πάππου
• Οικογένεια Μπαμπαλή (Ζουπάνι) • Οικογένεια Μούρτζιου (Ζουπάνι) • Οικογένεια Τσιγαρίδα (Ζιάντσικο) • Οικογένεια Λύκου (Χώσεψη) • Οικογένεια Τζουμάκα (Καστάνιανη) • Οικογένεια Φακούρα (Καστάνιανη) • Οικογένεια Κολοκύθα (Καστάνιανη) • Οικογένεια Νταλακούρα (Χώσεψη) • Οικογένεια Γεωργάκη (Πράμαντα) • Οικογένεια Μητάκου (Λιούντζη) • Οικογένεια Λαγού (Μιχαλίτσι) • Οικογένεια Γιόση (Βούρμπιανη) • Οικογένεια Μπέκα (Πράμαντα) • Οικογένεια Σιάντρα / Ζαφείρη (Πυρσόγιαννη) • Οικογένεια Ζούνη (Πυρσόγιαννη) • Οικογένεια Βαζούκη (Στράτσιανη) • Οικογένεια Παδιώτη (Μέτσοβο) • Οικογένεια Τζιούφα (Λιμπόχοβο) • Οικογένεια Αλεξόπουλου (Λιμπόχοβο) • Οικογένεια Βράμπα (Λιμπόχοβο) • Οικογένεια Μπίμπου (Λιμπόχοβο) • Οικογένεια Γιάκα (Λιμπόχοβο) • Οικογένεια Κύρκου (Χουλιαράδες)
V. ΣΙΑΚΑΔΕΣ -Ιστορίες του χειμώνα.
• Η μούρη του αράπη • Γκουρ με γκουρ • Πραμαντιώτες στο σεράι του Αλή πασά • Οι μαστόροι κι οι ληστές • Θα σχωρέσ’ το μακαρίτη και σ’ άλλα με γεια • Ο Κώτσιο, ο Γιώργο, κι ο ασβέστης • Του Κατ’ του χουράφ’ • Τα αυγά του ράφτη • Ο τσιγκούνης μπέης και το τυφλό του σπίτι • Οι άγγελοι που ήταν διαβόλοι • Τα εφτά τουλούμια τυρί • Μπουκ ε δαλ τε ντόνι • Ο Βουρμπιανίτης και το συγχώριο • Το διαζύγιο του Μήτσου • Οι …εργολάβοι του παράδεισου • Πάμε στα αλώνια • Το σύρσιμο της κεραμίδας • Και πράσα για τους μαστόρους • Το βάισμα • Τα ρέστα • Ο γάτος και η κανάτα • Ο Κώστας ο χαρτοπαίκτης • Ο Νεβεσκιώτης και ο μαστορο-Λαμπρούσης • Ένα γράμμα
VI. ΕΞΟΔΟΣ - Ένας απολογισμός
• Ο μαστρο-Χρήστος, ο… τουρτούρας
ΑΠΟ ΚΑΤΑΝΤΙ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (30 σχέδια)
1. Η τόλμη των Κουδαραίων στα τόξα των γεφυριών 2. Η καλαισθησία των Κουδαραίων στα οσπίτια των Πραματευτάδων
ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΓΕΦΥΡΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ
Β΄ ΤΟΜΟΣ:
"ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ" ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΑ ...ζεύξεις του άπειρου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
I. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ - Τέχνη και τεχνική
• Στον χώρο: Οριοθέτηση & διασπορά • Επιτακτικότητα της ανάγκης και τρόποι κάλυψης • Από την απόφαση στη συμφωνία - το “Συμβόλαιον” • Το τόξο - Λειτουργία και είδη του • Ανατομή - Ονόματα και λειτουργίες • Η κατασκευή - Τεχνική και αισθητική • Μορφολογία - Τύποι και παραλλαγές • Το κόστος και οι χορηγοί • «’Έξωδα είς το Γεφύρη» • Ονοματοθεσία (= βαφτίσια) • Συμβολή στην επικοινωνία • Γειτονικά κτίσματα • Θρύλοι, δοξασίες και δρώμενα • Ένταξη & λειτουργία στα τραγούδια • Τα γεφύρια του Αλή • Στον χρόνο: Πρότυπα & εξέλιξη
II. Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ - 20 οδοιπορικά
ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΓΕΦΥΡΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ
Γ΄ ΤΟΜΟΣ:
"ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ" ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΑ ...ζεύξεις του άπειρου
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
II. Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ - 20 οδοιπορικά (συνεχίζεται)
• Οδοιπορικό 5ο
ΓΕΦΥΡΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ
Δ΄ ΤΟΜΟΣ:
"ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ" ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΑ ...ζεύξεις του άπειρου
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
II. Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ - 20 οδοιπορικά (συνεχίζεται…)
IIΙ. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΩΝ - Όψεις και τομές
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - Αρμοί της πέτρας (έγγραφα, κείμενα, μαρτυρίες)
1. Επιστολή πρωτομάστορα, 2. Καταγγελία Ηλία Βενέζη, 3. Διόδια σε γεφύρι, 4. Το γεφύρι του ανάπηρου, 5. Παιδική μνήμη, 6. Μάχη στο γεφύρι, 7. Τα εγκαίνια της γέφυρας, 8. Από την ιστορία στον θρύλο, 9. Από διαθήκες Μετσοβιτών, 10. Η μπέισα, το μπεόπουλο και το γιοφύρι, 11. Συγκρούσεις στου Κοράκου, 12. Επίθεση στο γεφύρι της Πλάκας κατά τον Κ. Κοττίκα, 13. Μάχες στο γεφύρι της Σμίξης, 14. Ζμποαρε μιντουϊτε τι πουντς, 15. Εκ Κουρέντων, 16. Μάχη στου Παπαστάθη, 17. Αναγιγνώσκομεν εν τοις Ιωαννίνοις (1885), 18. Σαν παραμύθι, 19. Το γεφύρι της Τρίχας των μουσουλμάνων, 20. Μεταξύ μύθου και ιστορίας, 21. Η διαθήκη ενός Μπελκαμενιώτη, 22. Επισκευή γεφυριού Αλαήμπεη, 23. Ένα ιστορικό γεγονός, 24. Το παραμύθι του Πιτσώνη, 25. Το γεφύρι της Ρεγκούτας, 26. Τα “καλούδια” στο Ζαγόρι, 27. Μάχη στη Σαρακίνα, 28. Το γεφύρι της Μηλιάς, 29. Μια λαϊκή εξήγηση, 30. Απόκρουση ληστών, 31. Επιστολή Μίχου Τσερώνη (1911-2003), 32. Μια παρά λίγο μοιραία στιγμη, 33. Έτσι γεφυρώθηκε η Κοφερίτα, 34. Ντουλανάτες χτίζουν γεφύρι στην Πελοπόννησο
ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΓΕΦΥΡΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ
Ε΄ ΤΟΜΟΣ:
ΤΟΥ ΓΙΟΦΥΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ...τραγουδώντας τον θρύλο
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
I. Ο ΘΡΥΛΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΣΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
• Ο Παγκόσμιος Μύθος
ΙΙ. Ο ΣΤΙΧΟΣ: ΠΑΡΑΛΟΓΗ & ΜΠΑΛΑΝΤΕΣ - ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ
● Η Ελληνική Παραλογή - Ερμηνεία
● Παραλλαγές Παραλογής
● Η Βαλκανική Μπαλάντα – Ταυτότητα
ΙΙΙ. Η ΕΡΕΥΝΑ: ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ & ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ
ΙV. Η ΜΕΛΩΔΙΑ: ΧΟΡΟΣ & ΔΡΩΜΕΝΑ
V. ΕΝΤΟΙΧΙΣΜΟΣ: ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΕΚΤΟΣ “ΟΡΙΩΝ”
VI. ΑΠΟΗΧΟΙ: Η “ΘΥΣΙΑ” ΩΣ ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
VII. ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΔΥΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ (DVD)
● Α΄ Οδοιπορικό (Ελλαδικός κύκλος)
1. Σοφικό Έβρου, 2. Αμπελάκια Έβρου, 3. Ασβεστάδες Έβρου, 4. Ελληνοχώρι Έβρου, 5. Αμόριο Έβρου, 6. Πετρωτά Έβρου, 7. Ποιμενικό Έβρου, 8. Κωστί Αν. Θράκης, 9. Σαμμακόβι Αν. Θράκης, 10. Πύργος Δέρκων.
♪ Θεσσαλία
40. Δρυμός Ελασσόνας, 41. Καλοχώρι Λάρισας, 42. Αμυγδαλή Αγιάς, 43. Πλάτανος Τρικάλων, 44. Πεδινό Καρδίτσας, 45. Παλαμάς Καρδίτσας.
♪ Στερεά (Ρούμελη)
46. Μικρό Χωριό Ευρυτανίας, 47. Άμπλιανη Ευρυτανίας, 48. Αγρίνιο, 49. Κονιάκος Φωκίδας, 50. Καπαρέλλι Θηβών, 51. Μέγαρα Αττικής.
♪ Εύβοια & Σποράδες
52. Σκιάθος/ α, 53. Σκιάθος/ β, 54. Λίμνη Ευβοίας/ α, 55. Λίμνη Ευβοίας/ β, 56. Αλιβέρι Εύβοιας, 57. Ευαγγελισμός Εύβοιας.
♪ Πελοπόννησος (Μοριάς)
58. Πόρτες Ωλενίας Αχαϊας, 59. Νεοχώρι Κυλλήνης Ηλείας, 60. Ρειχιά Λακωνίας.
♪ Επτάνησα
61. Ύπαιθρος Ζακύνθου (λαϊκό), 62. Κερί/ α, 63. Κερί/ β, 64. Χώρα Ζακύνθου (αρέκια).
♪ Κρήτη
65. Σελλιά Ρεθύμνης, 66. Μπρόσνερο Χανίων.
● Β΄ Οδοιπορικό (Βαλκανικός κύκλος)
ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ